ΑΡΧΑΙΑ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
Ο πλάγιος
λόγος εξαρτάται συνήθως από ρήματα λεκτικά, ερωτηματικά, κελευστικά καθώς και
από ρήματα βουλητικά, αισθητικά, γνωστικά ή
δοξαστικά.
Οι
προτάσεις στον πλάγιο λόγο.
Ο ευθύς
λόγος τρέπεται στον πλάγιο με τις ακόλουθες μεταβολές:
1)Οι
κύριες προτάσεις κρίσεως μετατρέπονται:
α) σε
δευτερεύουσες ειδικές προτάσεις ύστερα από ρήματα λεκτικά, γνωστικά και αισθητικά
π.χ Ευθύς
λόγος: Ὑβριστής εἶ .
Πλάγιος
λόγος: Λέγει ὁ κατήγορος ὡς ὑβριστής εἰμί.
β) σε
ειδικό απαρέμφατο, ύστερα από ρήματα λεκτικά και δοξαστικά.
π.χ. Ευθύς
λόγος: Οὐκ ἒστιν ἂλλη ὁδός.
Πλάγιος
λόγος: Οἱ ἡγεμόνες οὔ φασιν εἶναι ἂλλην ὁδόν.
γ) σε
κατηγορηματική μετοχή, ύστερα από ρήματα αισθητικά, γνωστικά, και ρήματα που
σημαίνουν αγγελία.
π.χ. Ευθύς
λόγος: Φίλιππος Ἡραῖον τεῖχος πολιορκεῖ.
Πλάγιος
λόγος: Ἀπηγγέλθη Φίλιππος Ἡραῖον τεῖχος πολιορκῶν.
2)Οι
κύριες προτάσεις επιθυμίας μετατρέπονται σε τελικό απαρέμφατο, ύστερα από
ρήματα κελευστικά, απαγορευτικά, ευχετικά κ.ά
π.χ. Ευθύς
λόγος: Ἀνοίξατε τάς πύλας.
Πλάγιος
λόγος: Μειδίας ἐκέλευσεν ἀνοῖξαι τάς πύλας.
3)Οι
κύριες ερωτηματικές προτάσεις (ευθείες ερωτήσεις) μετατρέπονται σε
δευτερεύουσες ερωτηματικές προτάσεις (πλάγιες ερωτήσεις), ύστερα από ρήματα ἐρωτῶ, ἀπορῶ, θαυμάζω, σκοπῶ, ἐπιμελοῦμαι κ.ά.
π.χ.
Ευθύς λόγος: Οἶσθα τι, ὦ Σώκρατες, ἀγαθόν;
Πλάγιος
λόγος: Ἀρίστιππος Σωκράτην ἢρετο εἲ τι εἰδείη ἀγαθόν.
4)Οι
δευτερεύουσες προτάσεις παραμένουν δευτερεύουσες και
α) ύστερα
από ρήμα παροντικού χρόνου διατηρούν και στον πλάγιο λόγο τον ίδιο χρόνο και
την ίδια έγκλιση που είχαν στον ευθύ, με αλλαγή αν
χρειάζεται του προσώπου του ρήματος.
π.χ.
Ευθύς λόγος: Εἰ μή ποιήσετε ταῦτα, ἔκσπονδοι ἔσεσθε.
Πλάγιος
λόγος: Ἀπαγγέλετε δ’ αὐτοῖς ὅτι, εἰ μή ποιήσουσι ταῦτα ἔκσπονδοι ἔσονται.
β) ύστερα
από ρήμα παρελθοντικού χρόνου διατηρούν τη δυνητική οριστική και τη δυνητική
ευκτική, αλλά και την απλή οριστική ή την υποτακτική τη μετατρέπουν σε ευκτική
του πλαγίου λόγου εκτός αν το περιεχόμενο της δευτερεύουσας πρότασης φανερώνει
γνώμη του υποκειμένου της πρότασης και όχι του συγγραφέα ή αν
τονίζεται κάτι ως βέβαιο ή με έμφαση.
π.χ.
Ευθύς λόγος: Δέξιππον οὐκ ἐπαινῶ, εἰ ταῦτα πεποίηκεν.
Πλάγιος
λόγος: Κλέανδρος εἶπεν ὅτι Δέξιππον οὐκ ἐπαινοίη, εἰ ταῦτα πεποιηκώς εἴη.
Ευθύς
λόγος: Ἐάν μοι δῶτε τριάκοντα Σπαρτιατῶν, διαβήσομαι εἰς τήν Ἀσίαν.
Πλάγιος
λόγος: Ἀγησίλαος ὑπέστη, ἐάν δῶσιν αὐτῶ τριάκοντα Σπαρτιατῶν, διαβήσεσθαι εἰς τήν Ἀσίαν.
Κατά τη
μετατροπή του πλαγίου λόγου σε ευθύ γίνονται οι εξής μεταβολές:
1)Η
οριστική διατηρείται και στον ευθύ λόγο.
π.χ.
Πλάγιος λόγος: Κῦρος βοᾶ τῶ Κλεάρχῳ ἂγειν τό στράτευμα κατά μέσον τῶ τῶν πολεμίων, ὅτι ἐκεῖ βασιλεύς ἐστι.
Ευθύς
λόγος: Ἄγε το στράτευμα κατά μέσον τῶ τῶν πολεμίων, ὅτι ἐκεῖ βασιλεύς ἐστι.
2)Η
ευκτική του πλαγίου λόγου μετατρέπεται σε οριστική ή υποτακτική.
π.χ.
Πλάγιος λόγος: Ἤρετο ὃστις ἀφίκοιτο.
Ευθύς
λόγος: Τίς ἀφίκετο;
π.χ. Πλάγιος
λόγος: Εὐθύδημος διεσώπησε σκοπῶν, ὅτι ἀποκρίναιτο.
Ευθύς
λόγος: Τί ἀποκρίνωμαι;
3)Η
δυνητική οριστική και η δυνητική ευκτική διατηρούνται.
π.χ.
Πλάγιος λόγος: Ἀπεκρίνατο ὅτι οὔτ’ ἄν αὐτός ὀνομαστός ἐγένετο.
Ευθύς
λόγος: Οὔτ’ ἄν ἐγώ αὐτός ὀνομαστός ἐγενόμην.
π.χ. Πλάγιος
λόγος: Εἶπεν ὅτι ἔλθοι ἄν εἰς λόγους.
Ευθύς
λόγος: Ἔλθοιμι ἄν εἰς λόγους.
4)Η
απορηματική υποτακτική διατηρείται.
π.χ.
Πλάγιος λόγος: Ὁρῶ σε, ὦ Ἡράκλεις, ἀποροῦντα, ποίαν ὁδόν ἐπί τόν βίον τράπῃ.
Ευθύς
λόγος: Ποίαν ὁδόν ἐπί τόν βίον τράπωμαι;
5)Το
ειδικό απαρέμφατο μετατρέπεται σε οριστική.
π.χ. Πλάγιος
λόγος: Φασίν ποτ’ εἰπεῖν Σόλωνα.
Ευθύς
λόγος: Εἶπεν ὁ Σόλων.
6)Το
τελικό απαρέμφατο μετατρέπεται σε προστακτική.
π.χ. Πλάγιος
λόγος: Παρεκελεύοντο Κύρῳ μή μάχεσθαι, ἀλλ’ ὄπισθεν ἑαυτῶν τάττεσθαι.
Ευθύς
λόγος: Μή μάχου, ἀλλ’ ὄπισθεν ἡμῶν τάττου.
7)Η
κατηγορηματική μετοχή μετατρέπεται σε οριστική.
π.χ. Πλάγιος
λόγος: Ἤσθοντο τήν πόλιν καταληφθεῖσαν.
Ευθύς
λόγος: Ἡ πόλις κατελήφθη.
8)Το ρήμα
της εξάρτησης παραλείπεται.
9)Το
πρόσωπο αλλάζει.
π.χ. Πλάγιος λόγος:
Εἶπεν ὅτι, ἐπειδάν ἡ στρατεία λήξῃ, εὐθύς ἀποπέμψει αὐτόν.
Ευθύς λόγος: Ἐπειδάν ἡ στρατεία λήξῃ, εὐθύς ἀποπέμψω σε.
Ανάλυση μετοχής
σε δευτερεύουσα πρόταση
Οι μετοχές αναλύονται σε ισοδύναμες δευτερεύουσες
προτάσεις:
α. η επιθετική μετοχή σε δευτερεύουσα αναφορική
πρόταση,
β. η κατηγορηματική μετοχή σε δευτερεύουσα ειδική πρόταση και
γ. η επιρρηματική μετοχή σε αντίστοιχη δευτερεύουσα επιρρηματική πρόταση.
β. η κατηγορηματική μετοχή σε δευτερεύουσα ειδική πρόταση και
γ. η επιρρηματική μετοχή σε αντίστοιχη δευτερεύουσα επιρρηματική πρόταση.
Η κατηγορηματική μετοχή αναλύεται σε δευτερεύουσα
πρόταση μόνο όταν εξαρτάται από ρήματα που σημαίνουν αίσθηση, γνώση, μάθηση,
μνήμη, δείξη, αγγελία, έλεγχο και μεταφράζεται με το ότι.
Δεν αναλύονται οι τροπικές και οι λοιπές
κατηγορηματικές μετοχές.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ
|
Το ρήμα της
αναφορικής πρότασης μπαίνει στον ίδιο χρόνο με την μετοχή και την κατάλληλη
έγκλιση ανάλογα με τους κανόνες εκφοράς της αντίστοιχης πρότασης.
π.χ.
α. Αἱ πόλεις διοικοῦνται τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις. = Αἱ πόλεις διοικοῦνται τοῖς νόμοις τούτοις οἳ κεῖνται. β. Ἅπαντες γιγνώσκομεν τὰ ὑφ΄ὑμῶν ἐψηφισμένα. = Ἅπαντες γιγνώσκομεν ταῦτα ἃ ὑφ΄ὑμῶνἐψηφισμένα εἰσί. γ. Ἐπορεύθησαν ἐς Ἀπολλωνίαν, Κορινθίων οὖσαν ἀποικίαν. = Ἐπορεύθησαν ἐς Ἀπολλωνίαν, ἣ ἦν Κορινθίων ἀποικία. δ. Ὁ μὴ δαρεὶς ἄνθρωπος οὐ παιδεύεται. = Ἄνθρωπος, ὃς ἂν μὴ δαρῇ, οὐ παιδεύεται. |
ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ
|
Η κατηγορηματική μετοχή αναλύεται σε δευτερεύουσα ειδική πρόταση, μόνο
όταν εξαρτάται από ρήματα που σημαίνουν αίσθηση, γνώση, μάθηση, μνήμη, δείξη,
αγγελία, έλεγχο και μεταφράζεται με το ότι, ακολουθώντας τον κανόνα εισαγωγής
και εκφοράς των ανάλογων προτάσεων.
π.χ. Οὐδένα οἶδα μισοῦντα τοὺς ἐπαινοῦντας. = Οἶδα ὅτι οὐδείς μισεῖ τοὺς ἐπαινοῦντας.
Ἔγνω τὴν εἰσβολὴν ἐσομένην. = Ἔγνω ὅτι ἡ εἰσβολὴ ἔσοιτο. |
ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ
|
Χρονική
Αναλύεται σε χρονική πρόταση ως εξής:
γ) Χρονικός
σύνδεσμος + ευκτική (αόριστα επαναλαμβανόμενο στο παρελθόν ή απλή
σκέψη)
Παρατηρήσεις:
Αιτιολογική
Αναλύεται σε αιτιολογική πρόταση με:
ἐπεί, ἐπειδή, διότι, ὅτι + οριστική (αν εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου) ή
ἐπεί, ἐπειδή, διότι, ὅτι + ευκτική του πλαγίου λόγου (αν εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου).
π.χ. Καὶ διὰ τοῦτο ὀργισθεὶς Ἀπόλλων
κτείνει Κύκλωπας = Καὶ ἐπεὶ διὰ τοῦτο ὠργίσθη Ἀπόλλων, κτείνει Κύκλωπας.
Η αιτιολογική μετοχή υποκειμενικής αιτιολογίας
αναλύεται με:
ὡς + οριστική (αν εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου) ή ὡς + ευκτική του πλαγίου λόγου (αν εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου).
π.χ. Οἱ Κορίνθιοι τροπαῖον ἔστησαν ὡς
νενικηκότες. = Οἱ Κορίνθιοι τροπαῖον ἔστησαν ὡς νενικηκότες εἶεν.
Τελική
Αναλύεται σε τελική πρόταση με:
ἵνα + υποτακτική αορίστου (αν εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου) ή
ἵνα + ευκτική του πλαγίου λόγου (αν εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου)
π.χ. Νῦν τοῦτο δεησόμενοι ἥκομεν. = Νῦν ἥκομεν ἵνα τοῦτο δεηθῶμεν.
Τριήρεις ἐπλήρου ὣς βοηθήσων κατὰ θάλατταν. = Τριήρεις ἐπλήρου ἵνα βοηθήσειε κατὰ θάλατταν.
Υποθετική
Αναλύεται σε υποθετική πρόταση ανάλογα με τον
λανθάνοντα υποθετικό λόγο που σχηματίζει με το ρήμα της πρότασης. Την μορφή
της δηλαδή καθορίζει η απόδοση.
π.χ. Ὄντων βωμῶν, εἰσὶ καὶ θεοί. = Εἰ εἰσὶ βωμοί, εἰσὶ καὶ θεοί. (πραγματικό)
Οὐκ ἂν ἦλθον δεῦρο, ὑμῶν μὴ κελευσάντων. = Οὐκ ἂν ἦλθον δεῦρο, εἰ ὑμεῖς μὴ ἐκελεύσατε. (μη πραγματικό) Νικήσαντες ἁπάντων τούτων ὑμεῖς κύριοι ἔσεσθε. = Ἐὰν νικήσητε, ἁπάντων τούτων ὑμεῖς κύριοι ἔσεσθε. (προσδοκώμενο) Ἐλθόντος τοῦ θανάτου οὐδεὶς βούλεται ἀποθανεῖν = Ἐὰν ἔλθῃ ὁ θάνατος, οὐδεὶς βούλεται ἀποθανεῖν. (αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον) Ταῦτα ποιοῦντες τοὺς θεούς βοηθοὺς ἔχοιτ` ἄν. = Εἰ ταῦτα ποιοῖτε, τοὺς θεοὺς βοηθοὺς ἔχοιτ` ἄν. (απλή σκέψη του λέγοντος) Ἀντιλέγων τις ὑπὸ τῶν τυράννων ἀπέθνῃσκε = Εἰ ἀντιλέγοι τις, ὑπὸ τῶν τυράννων ἀπέθνῃσκε. (αόριστη επανάληψη στο παρελθόν)
Εναντιωματική
Αναλύεται σε εναντιωματική πρόταση με:
εἰ καὶ + οριστική ή ευκτική και
ἔάν, ἄν, ἢν και + υποτακτική ανάλογα με το ρήμα της κύριας.
Οι λέξεις που συνοδεύουν ενίοτε την εναντιωματική
μετοχή (καί, καίτοι, καίπερ, καὶ ταῦτα κλπ), δεν περιλαμβάνονται στη
δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση.
π.χ. Κυρία γενομένη τοσούτων ἀγαθῶν οὐκ ἐφθόνησεν τοῖς ἄλλοις. = Εἰ καὶ ἐγένετο κυρία
τοσούτων ἀγαθῶν οὐκ ἐφθόνησεν τοῖς ἄλλοις.
Ὁ μέντοι Ἀγησίλαος ἐκείνους καίπερ ὁρῶν οὐκ ἐδίωκεν. = Ὁ μέντοι Ἀγησίλαος ἐκείνους, εἰ καὶ ὁρῴη, οὐκ ἐδίωκεν.
Παραχωρητική
Αναλύεται σε παραχωρητική πρόταση με:
καὶ εἰ + οριστική ή ευκτική και
καὶ ἐάν, ἄν, ἢν +υποτακτική ανάλογα με το ρήμα της κύριας. Αν όμως στην κύρια υπάρχει άρνηση, τότε η μετοχή αναλύεται σε παραχωρητική πρόταση με: ουδ΄ εἰ, μηδ’ εἰ + οριστική ή ευκτική ή ουδ΄ἔάν, μηδ΄ ἔάν +υποτακτική, ανάλογα την εκφορά της κύριας. Οι λέξεις που συνοδεύουν ενίοτε την παραχωρητική μετοχή (καί, μηδέ, οὐδὲ κλπ), δεν περιλαμβάνονται στη δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση
π.χ. Καὶ ἀποστᾶσα πόλις ἀφίξεται εἰς σύμβασιν. =
Καὶ ἂν ἀποστῇ ἣ πόλις, ἀφίξεται εἰς σύμβασιν.
Οὐδὲ δὶς ἀποθανόντες δίκην δοῦναι δύναντ΄ ἂν ἀξίαν. = Καὶ εἰ δὶς ἀποθάνοιεν, οὐ δίκην δοῦναι δύναντ΄ ἂν ἀξίαν. |
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου